Nardugan nedir, Ne zaman kutlanır?
Güneş takvimine göre her yıl 22 Aralık tarihinden sonraki ilk dolunayda kutlanan Nardugan, eski Türklerde önemli bir bayramı ifade etmektedir.
Güneş anlamına gelen nar ile doğan kelimesinin eski formu olan dugan kelimesinin birleşmesinden oluşmuştur. Tatarlar, Başkurtlar ve Çuvaş Türkleri tarafından da kutlandıkları bilinmektedir. Bu tarihlerde ölümsüzlük timsali olarak kabul edilen Akçaçam süslemesi yapılmakta idi. Türk mitolojisinde insanların bu ağaçtan türediğine inanılır, ağacın civarında kopuzla şarkılar söylenir ve geleneksel Türk oyunları oynanırmış. Nardugan, Roma ve Antik Yunan halklarınca da farklı adlar altında kutlanmış bir bayramdır.
Eski Türkler ve Nardugan Bayramı
Nardugan bayramının kutlandığı Akçaçam, eski Türk inancında yeryüzünün tam ortasında yer alan bir “hayat ağacı” niteliği taşır. Bu ağaç, bir motif olarak pek çok kilim ve halıya işlenmiştir. Gecenin kısalıp gündüzlerin uzadığı tarih aralığında olan 22 Aralık tarihinde gece ve gündüz, bu inanışa göre mücadele etmektedir. Uzun süren savaşlar sonucunda geceyi mağlup eden gündüz muzaffer olmuştur. Nardugan, güneşi kendilerine geri verildiği için eski Türkler tarafından dua edilen bir bayramdır. Burada ismi geçen Akçaçam sadece Orta Asya coğrafyasında yetişmektedir. Kimi kaynaklarda bayramın Türkler vasıtasıyla diğer kültürlerle tanıştığı geçmektedir. Aynı zamanda Nardugan, eski Türklerin kutladığı Koçagan ve Paktıgan bayramları ile fonetik açıdan da uyum sergiler.
Ayaz Ata ve Nardugan
Eski Türk dünyasında Soğuk Hanı olarak tanınan Ayaz Ata, kışın soğuklarda kimsesiz ve yardıma muhtaç kişilere yardım ederdi. Ayaz kelimesi bildiğimiz üzere yakıcı soğuk anlamına gelmekte olup, Ayaz Ata’nın Türkleri bu soğuktan korumak amacıyla gönderildiğine inanılırdı. Hıristiyan dünyasında her yıl 25 Aralık tarihinde kutlanan Noel ile kutlanış bakımından paralellik gösteren Nardugan’ın, Türklerin İslam’ı kabul etmesi sonrasında önemini yitirdiği söylenebilir. Ağaç süslenerek yeni yılın kutlanması ise Hıristiyan dünyasında Almanya’da 16. yüzyılda başlamıştır. Yeni yıl bugün sadece Hıristiyan dünyasında değil bütün dünyada kutlanmaktadır. Nardugan’ın Sümerler tarafından aynı isimle kutlandığı da bilinmektedir. Onlara da Türkler vasıtasıyla geçtiği Sümerologlar tarafından da doğrulanmıştır. Günümüzde ülkemizde yeni bir umut ve yeni bir başlangıcı ifade eden Nardugan’ı hatırlayıp kutlayan şehirler bulunmaktadır.