Osmanlı’nın Girit’i kaybetmesi
Tıpkı Kıbrıs’taki gibi Girit’te de hoşgörülü bir politika ortaya koyan Türkler, din ve kültür konusunda özgür bir ortam yaratmışken, değişik kültürlerin de bölgede özgürce yaşamasına izin vermiştir. Boş arazilerde ekim yapılmasını sağlamış, ticaret ve zanaate ayrı bir yer ayırmıştır.
Girit’te bir türk kahvesi
Önceleri Venediklerin hâkim olduğu Girit, Türklerin bölgeye hâkim olması sonrasında Yunanlılara da ev sahipliği yapmıştır.
Ada üzerinde Müslüman ve Hıristiyan halk birbirleriyle barış içerisinde yaşardı. Ancak 18.yüzyılda yayılmaya başlayan Megali İdea düşüncesi, Rusların ve İngilizlerin desteği ile adada huzurun bozulmasına neden olmuştur.
Rusların önderliğinde 1700’lü yılların sonunda bir isyan ortaya çıkmıştır. Sonraki yıllarda Yunan isyanı devam etmiş ve birçok Türk ve Müslüman saldırıya uğramıştır. Bu isyanın bastırılmasında en önemli rolü ise İbrahim Paşa üstlenmiştir.
Girit’ten göç eden Türkler
Mora ve Girit’teki isyanların ardından Rus, İngiliz ve Fransızlar savaş ilan etmeksizin Türk donanmalarına saldırmış ve 57 Türk gemisini batırmış, 8.000 askerin de ölmesine neden olmuştur.
Yunanistan bağımsızlığının ardından isyan sayılarında da bir artış görülür. Bu isyanların yunan destekli olduğu düşünülmektedir. Girit bölgesi Rumları diğer ülkelerin desteklerine güvenerek bölgede bir isyan çıkarmış ve sonrasında Müslüman halkı adeta kılıçtan geçirmiştir. Kendileri bu bölgede meclis oluşturarak Yunanistan’a bağlandıklarını açıklamıştır. Açıklama sonrasında ortaya çıkan çeteler tarafından Türk ve Müslüman halk katledilmeye başlamıştır. Bu saldırılar sonrasında bölgeden ayrılmak durumunda kalan Türk halkı Anadolu‘ya ve Kandiye Kalesi’ne sığınmıştır.
Daha sonra Fransa ve Rusya’nın etkisiyle Osmanlı, Girit’e özerklik vermiş, Türkçe ile birlikte Rumcanın da ikinci dil olarak kullanılması konusunda karar verilmiştir.
Gruplar arasında çıkan bölünmeler neticesinde bu düzen çok uzun soluklu olmaz.
Türklere yapılan müdahalelerin şiddetinin artması sonrasında Osmanlı, bölgeye asker göndermiş ve meclis tatil edilmiştir.
Bu zaman zarfı içerisinde baskı ve zulüm devam etmiş, çok sayıda sivil Anadolu topraklarına sığınmak durumunda kalmıştır.
Girit’ten göç eden Türkler
Adanın Yunanistan’a verilmeyeceğini belirten devletler bölgeye kendi askerlerini bırakmıştır. 18 Aralık 1897’de Girit özerklik kazanmış, ve Girit Osmanlı için kaybedilmiştir.
Yunanistan’ın bölgedeki emelleri ise artık adaya bir vali atayıp adada daha rahat söz sahibi olmaktı.
Balkan savaşının başlamasıyla da bölgedeki adalara sahip olan Yunanistan, Girit’e asker çıkarmış ve bölgeyi ilhak etmiştir.
Girit’te 1760 yılında 200.000 Türk yaşarken, bu sayı katliamlar ve yaşatılan eziyetlerin etkisiyle yaşanan göçlerin ardından 33.000′e düşmüştür. 20.yy başlarında ise adada kalan Türkler ya öldürülmüş, ya da zoraki göçlere tabi tutularak topraklarından sürülmüştür.