Köklerimizden Gelen Sözler: Kaşgarlı Mahmud'dan Atasözleri

Kendimizi ve kimliğimizi bilmemiz, geçmişte yapılan hatalardan ders çıkarmamız için tarihte yaşamış büyük insanların sözleri bizler için önemlidir. 

Kaşgarlı Mahmud ve Günümüze Kadar Gelen Özlü Sözleri

Eski dönemlerde yapılan hatalar ve bu hatalar sonucunda söylenmiş bilge deyişler, geçmişten geleceğimize ışık tutar. Bu yazıda Kaşgarlı Mahmud'u ve ondan günümüze gelen Atasözlerini konu edeceğim.

Kaşgarlı Mahmud'a, Araplara Türkçe öğretmek için yazdığı kendi eşsiz eseri Divan-ı Lügat't-Türk'ün ön sözünden kendi ağzından değinelim.

"...Ben, Hüseyin oğlu Mahmud diyorum ki: Tanrı'nın devlet güneşini Türk burçlarında doğurmuş olduğunu ve onların uçsuz bucaksız mülkleri üzerinde güneşin hiç batmadığını gördüm. Onlara 'Türk' adını Tanrı'nın kendisi verdi. Tanrı dünya milletlerinin idare dizginlerini onlara verdi ve zamanımızın hükümdarlarını hep onlardan seçti. Onları üstün kıldı. İnsanların mutluluğu için onları sebep yarattı ve doğrulukta onlara her zaman yardımcı oldu.

Türklerin oklarından korunmak isteyenler onlara düşman değil dost olsun. Onlarla dost olmanın en iyi yolu onların diliyle konuşmaktır. Türkler onların diline sığınanları kendilerinden sayarlar.

Buharalı ünlü bir imamdan ve Nişapurlu diğer bir imamdan bizzat işittim. Bunlar belge göstererek de ifade ettiler k; Yüce Yalavacımız( Hz. Peygamberimiz)'Türk dilini öğreniniz, çünkü onların hakimiyeti çok uzun sürecektir' buyurmuş. Bu hadis doğru ise Türk dilini öğrenmek her müslüman için vaciptir. Eğer bu hadis yok ise biliniz ki akıl da Türkçe öğrenmeyi emreder, hem de herkes için..

Tanrı'ya şükürler olsun ki Türk'üm! Türkçe'yi en iyi konuşan, en iyi anlatan, en doğru anlayan Türklerdenim. Akıl bakımından ince, soy bakımından en köklü olanlardanım. Aynı zamanda en iyi kargı kullanan bir savaşçıyım.

Ben Türklerin bütün şehirlerini, obalarını, bozkırlarını baştan başa dolaştım. Bütün Türk boylarının dillerini, ağızlarını, kafiyelerini belledim ve faydalandım. Her boyun dilini en iyi şekilde ve yerinde kullandım......" 

İşte böyle yüce bir insanın edindiği deneyimler, söylediği sözler elbette hepimize ilham vermelidir. 

Şimdi Kaşgarlı Mahmud'dan günümüze gelen atasözlerine değinelim:

Köklüg tonug özgünke, tatlı aşıg adınka. Tutkil konukl agırlıp, yadsun çavıng budunka

Güzel elbiseyi kendine, tatlı aşı başkasına ayır. Konuğu iyi ağırla yaysın ünün millete

Agılda oglak toğsa, arıkta otı öner

Ağılda oğlak doğsa ırmakta otu biter

Kız kişi savı yarıglı bolmas

Pinti kişinin iddiası geçerli olmaz.

Tegirmendi togmış sıçgan kök kökregüge korkmas

Değirmende doğmuş sıçan gök gürlemesinden korkmaz

Korkmuş kişige koy başı koş körünür

Korkmuş kişiye koyun başı çift görünür

Koş kılıç kınga sıgmas

Çift kılıç bir kına sığmaz

Kaynar öküz keçiksiz bolmas

Coşkun ırmak geçitsiz olmaz

Bir Tilkü terisin ikile soymas

Bir tilkinin derisi iki kez soyulmaz

Teve silkinse eşgekke yük çıkar

Deve silkinse eşeğe yük çıkar

Ermegüge bulıt yük bolır

Üşengece bulut yük olur

Köp sögütke kuş konar, körlük kişige söz kelir

Çok söğüde (gür ağaca) kuş konar, güzel kişiye söz gelir